Jon Fosse z Literacką Nagrodą Nobla. „Piszę o człowieczeństwie”

Po 95 latach Literacka Nagroda Nobla wróciła do Norwegii. Został nią uhonorowany Jon Fosse, pisarz, dramaturg, poeta, eseista i autor książek dla dzieci. 

Fot. Wikimedia

W oświadczeniu, które Fosse przesłał do mediów za pośrednictwem wydawcy, stwierdził, że jest bardzo szczęśliwy i zaskoczony otrzymaniem nagrody. W Norwegii o tym, czy dostanie Nobla, spekulowano już od ponad 20 lat. Sam laureat przyznał, że miał świadomość co najmniej od 2013 roku, że jest brany pod uwagę. Jednocześnie skoro przez tyle lat nie został uhonorowany, nie liczył na to, że w tym roku będzie inaczej. Urodził się w Haugesund, norweskim mieście na zachodzie Norwegii, 29 września 1959 roku. Jego pierwszą powieść „Czerwone, czarne” wydano w 1983 roku, niedługo potem opublikowano książkę „Zamknięta gitara” oraz tomik poezji „Anioł z wodą w oczach”.

Dramaty zaczął pisać ze względu na problemy finansowe. Na początku lat 90., walcząc, aby związać koniec z końcem, przyjął pierwsze zlecenie na sztukę teatralną. Jak sam mówi, odkrycie tej formy pisania było dla niego największą niespodzianką w jego pisarskim życiu – od razu poczuł, że taka forma wyrazu jest stworzona dla niego. Jego pierwsza sztuka, „I nigdy się nie rozłączymy”, została wystawiona w 1994 roku. Dziś jego dzieła należą do najczęściej wystawianych sztuk współczesnych dramaturgów w Europie. W wywiadzie sprzed czterech lat Fosse powiedział jednak, że nie będzie już więcej tworzyć dramatów – jest tym zmęczony i uważa, że zbyt późno podjął decyzję, żeby zająć się już tylko prozą. Sam uważa, że jego książek nie czyta się dla fabuły. Mówi, że nie pisze o postaciach w tradycyjnym tego słowa znaczeniu, pisze o człowieczeństwie.

Jego twórczość nie jest najłatwiejsza w odbiorze. Pisze o samotności, bezrobociu, molestowaniu, rozbitych rodzinach. Jak sam przyznaje, jego pisarstwo bardziej definiuje jednak forma niż treść, a cisza jest ważniejsza niż to, co się mówi. Akademia Szwedzka w uzasadnieniu werdyktu napisała, że Fosse został uhonorowany „za swoje innowacyjne sztuki i prozę, które dają głos temu, co niewypowiedziane”. Pisarz był trzykrotnie żonaty, ma sześcioro dzieci. Wychowywał się w rodzinie luterańskiej, ale w okresie buntu ogłosił się ateistą. Na jego życiu silne piętno odcisnął alkohol. Chociaż w trakcie pisania zawsze był trzeźwy, przez wiele lat dużo pił. Jak sam mówi, miało to przyćmić jego wewnętrzny niepokój; pił, aby być normalnym. Decyzję o abstynencji podjął w 2012 roku, kiedy trafił do szpitala po zatruciu alkoholowym. Rok później zadeklarował przejście na katolicyzm.

Komentując literackiego Nobla dla Jona Fosse, norweska minister kultury Lubna Jaffery podkreśliła, że jest to również historyczne wydarzenia dla nynorsk, jednego z dwóch oficjalnych standardów języka norweskiego, którym obecnie posługuje się 10 – 15 procent mieszkańców Norwegii i w którym tworzy Fosse. Twórczość noblisty została przetłumaczona na 50 języków, a jego sztuki zostały dotychczas wystawione ponad tysiąc razy. 

2023-10-09

(KM) na podst.: thelocal.no, musicandliterature.org, nytimes.com, newsinenglish.no


Wiadomości
Układ sędziowski? [REPORTAŻ ANGORY]
Tomasz Patora
Polskie ślady dopingowe. Rozmowa z MICHAŁEM RYNKOWSKIM
Tomasz Zimoch
Stanowski chce zaprosić do studia Janusza Walusia. Nie powinno się go promować.
Marek Palczewski
PSL – rodzinna miłość, czyli nepotyzm
Antoni Szpak
Autobiografia Angeli Merkel. Cesarzowa Europy nie żałuje niczego
KK na podst.: BBC, Der Spiegel, Focus, Corierre della Sera, ZDF.de, Süddeutsche Zeitung
Społeczeństwo
Horror w centrum miasta. Dom opanowany przez robactwo
Bohdan Melka na podst. TVP Info, „Krwiożercza plaga. Robactwo opanowało wrocławskie osiedle”
Potrzebni i niemile widziani. Imigranci potrzebni do pracy
E.W. na podst. Marta Mazuś. „Potrzebujący, potrzebni”, „Polityka” nr 49/2024
Olini, czyli aromatyczny olej prosto z Polski
E.W. na podst. pb.pl, portalspozywczy.pl
Łódzki szpital zorganizował pokój dla rodziców wcześniaków
ADO
IKONOWICZ: W obronie szypra i inwalidki
Piotr Ikonowicz
Świat/Peryskop
Nazwy ulic świata. Historia i kultura ukryte w kilku literach
Agnieszka Nowak-Samengo
Ostatni bastion prohibicji na Spitsbergenie
Zbigniew Kuczyński (Oslo)
Hymny narodów świata: Acre
Henryk Martenka
Magia świąt w Paryżu. Najbardziej spektakularne iluminacje świata
Magda Sawczuk
Gruzja. Protesty na ulicach, starcia z policją
(KK) na podst.: BBC, Reuters, Der Spiegel, Georgia Today, Associated Press
Lifestyle/Zdrowie
Denzel Washington: „Wyrządziłem sobie wiele szkód”
(ANS) Na podst.: vanityfair.it, esquire.com, gqitalia.it, movieplayer.it, leggo.it, cinematographe.it, ilfattoquotidiano.it
Murray trenerem Djokovicia. Gwiazdorski duet łączy siły na korcie
Maciej Woldan
Społeczeństwo jest coraz starsze, więc chorób coraz więcej
A.M.
Najlepsi w 2024? Beyonce rozgramia konkurencję
Grzegorz Walenda
Praca pełna stresu i brak work-life balance. Takie są polskie realia
A.M.
Angorka