R E K L A M A
R E K L A M A

In memoriam. Tryptyk na Zaduszki

– Tylko trawa i mrówki są stąd – powiedział ktoś po pierwszym pobycie w tym wyjątkowym miejscu. To poetyckie określenie. Akurat bogactwo miejscowych roślin i obserwacja przyrodniczej szaty pomagają zwrócić uwagę na to, co najważniejsze. Na ślady przeszłości pozwalające poszerzyć wiedzę o tym, co działo się tutaj przez ponad półtora wieku. Spójrzmy na rozległe połacie chaszczy. Dlaczego trudno znaleźć tu coś wyższego od głogów lub dzikiego bzu? Albo ni stąd, ni zowąd w gęstym lesie trawiasta polana? Co się stało z dębami i sosnami? Wszak wokół polany rośnie ich sporo. A równiutkie poletko pokrzywy? Czy ktoś ją tu posiał? Takie zagadki budzą instynkt badacza przeszłości, a ich rozwiązanie może pomóc zapełnić kolejną białą kartę albo przynieść ulgę wielu ludziom. 

Symboliczne lapidarium na byłym cmentarzu żydowskim na Zarzeczu w Wilnie /Fot. Wilhelm Karud

Jedną z przerw w pracy szpachelką wykorzystujemy na obejrzenie okolicy. Dr Dawid prowadzi nas przez teren obszernego cmentarza. Mijamy setki krzyży i pomniki poświęcone poszczególnym nacjom – Serbom, Rosjanom, Włochom, Brytyjczykom. Naszą uwagę zwraca wyróżniający się stylistyką, wyższy od innych nagrobek. Gwiazda Dawida i alfabet hebrajski pozwalają przypuszczać, że pochowano tu wyznawcę judaizmu. Gdzie indziej spotykamy religijne symbole prawosławne. Zatrzymujemy się przy najwcześniejszych miejscach pochówku. To kilkadziesiąt grobów jeńców francuskich z okresu wojny francusko- pruskiej. Podczas pierwszej wojny światowej obóz, a także cmentarz znacznie powiększono. Wielu z ponad 90 tys. żołnierzy państw ententy zostało tu na zawsze. W latach kolejnej wojny w Lamsdorf działał potężny kompleks obozowy. Od jesieni 1939 do wiosny 1945 roku przewinęło się tu około 300 tys. jeńców. Nie wszystko zostało przebadane. Od kilku dni zespół archeologów prowadzi prace w wykopie nr 5, w części Starego Cmentarza Jenieckiego koło Łambinowic na Opolszczyźnie. Pozyskane z archiwów amerykańskich i szkockich materiały sygnalizowały możliwość istnienia nieodnalezionych i nieznanych dotąd pochówków. W charakterze wolontariuszy do zespołu dołączyliśmy z kolegą w momencie, gdy w wykopie pojawiły się regularne przebarwienia sygnalizujące jamy grobowe. Dzień wcześniej w pobliżu wykopu znaleziono francuskie naboje i nieźle zachowany nieśmiertelnik. To zapowiadało sukces. Prowadząc notatki, chcemy zapisać nie tylko godne zapamiętania fakty, ale utrwalić momenty naszych osobistych przeżyć. Postanowiliśmy sobie, że ten wolontariat, oprócz wymiernej pomocy archeologom, zaowocuje kroniką, tomikiem poezji, a może tekstem do prasy? 

Subskrybuj angorę
Czytaj bez żadnych ograniczeń gdzie i kiedy chcesz.


Już od
22,00 zł/mies




2024-10-21

Wilhelm Karud


Wiadomości
Zdobyć PAST-ę, czyli nasze DNA. Rozmowa z MARKIEM MILLEREM
Tomasz Barański
Czarno na białym. Jak powinniśmy oceniać Walusia?
Krzysztof Różycki
Andrzej Duda będzie pracować w MKOI i zajmie się sportem?
Zebrał: WA
Pokojowa Nagroda Nobla i antynuklearni wojownicy uderzają w Putina
EW na podst.: The Asahi Shimbun, The Japan Times
Sprawa TVN i Polsatu. Czy na pewno chodzi o ochronę przed rosyjskimi oligarchami?
Marek Palczewski
Społeczeństwo
Sigma. Rozmowa z ANNĄ WILECZEK
Tomasz Zimoch
Poradnik na czas wojny. To powinieneś wiedzieć
Wybrała i tłum. EW Na podst. Myndigheten för samhällsskydd och beredskap – Rządowej Agencji do Spraw Sytuacji Kryzysowych
Szkoła do wynajęcia. To odpowiedź na kryzys kadrowy
E.W. na podst.: Aleksandra Pezda. „Belfer do wzięcia”. „Newsweek” nr 50/2024
„W pustyni i w puszczy” ma już 50 lat
(KGB) na podst. Radio TOK FM
Świat/Peryskop
Bożonarodzeniowy plac Świątego Piotra i 100 szopek w Watykanie
ANS na podst. vaticannews.va, ansa.it, rainews.it, sky.it, romatoday.it, ilpost.it
Rosjanie wywożą ukraińskie dzieci i przekazują rodzinom zastępczym
CEZ na podst.: 24tv.ua, newsonline.ua, currenttime.tv
Zmiany w Syrii. Obaliliśmy reżim!
(EW) Na podst.: CNN, BBC, Al Jazeera, Komsomolskaja Prawda
Francja. François Bayrou nowym premierem
(MS) LORIS BOICHOT © Figaro Syndication 2024
Wielkie otwarcie Notre-Dame de Paris. „Organy, obudźcie się!”
Magda Sawczuk
Lifestyle/Zdrowie
Godot de Mauroy. Twórczość Samuela Becketta
Leszek Turkiewicz
Angorka