In memoriam. Tryptyk na Zaduszki

– Tylko trawa i mrówki są stąd – powiedział ktoś po pierwszym pobycie w tym wyjątkowym miejscu. To poetyckie określenie. Akurat bogactwo miejscowych roślin i obserwacja przyrodniczej szaty pomagają zwrócić uwagę na to, co najważniejsze. Na ślady przeszłości pozwalające poszerzyć wiedzę o tym, co działo się tutaj przez ponad półtora wieku. Spójrzmy na rozległe połacie chaszczy. Dlaczego trudno znaleźć tu coś wyższego od głogów lub dzikiego bzu? Albo ni stąd, ni zowąd w gęstym lesie trawiasta polana? Co się stało z dębami i sosnami? Wszak wokół polany rośnie ich sporo. A równiutkie poletko pokrzywy? Czy ktoś ją tu posiał? Takie zagadki budzą instynkt badacza przeszłości, a ich rozwiązanie może pomóc zapełnić kolejną białą kartę albo przynieść ulgę wielu ludziom. 

Symboliczne lapidarium na byłym cmentarzu żydowskim na Zarzeczu w Wilnie /Fot. Wilhelm Karud

Jedną z przerw w pracy szpachelką wykorzystujemy na obejrzenie okolicy. Dr Dawid prowadzi nas przez teren obszernego cmentarza. Mijamy setki krzyży i pomniki poświęcone poszczególnym nacjom – Serbom, Rosjanom, Włochom, Brytyjczykom. Naszą uwagę zwraca wyróżniający się stylistyką, wyższy od innych nagrobek. Gwiazda Dawida i alfabet hebrajski pozwalają przypuszczać, że pochowano tu wyznawcę judaizmu. Gdzie indziej spotykamy religijne symbole prawosławne. Zatrzymujemy się przy najwcześniejszych miejscach pochówku. To kilkadziesiąt grobów jeńców francuskich z okresu wojny francusko- pruskiej. Podczas pierwszej wojny światowej obóz, a także cmentarz znacznie powiększono. Wielu z ponad 90 tys. żołnierzy państw ententy zostało tu na zawsze. W latach kolejnej wojny w Lamsdorf działał potężny kompleks obozowy. Od jesieni 1939 do wiosny 1945 roku przewinęło się tu około 300 tys. jeńców. Nie wszystko zostało przebadane. Od kilku dni zespół archeologów prowadzi prace w wykopie nr 5, w części Starego Cmentarza Jenieckiego koło Łambinowic na Opolszczyźnie. Pozyskane z archiwów amerykańskich i szkockich materiały sygnalizowały możliwość istnienia nieodnalezionych i nieznanych dotąd pochówków. W charakterze wolontariuszy do zespołu dołączyliśmy z kolegą w momencie, gdy w wykopie pojawiły się regularne przebarwienia sygnalizujące jamy grobowe. Dzień wcześniej w pobliżu wykopu znaleziono francuskie naboje i nieźle zachowany nieśmiertelnik. To zapowiadało sukces. Prowadząc notatki, chcemy zapisać nie tylko godne zapamiętania fakty, ale utrwalić momenty naszych osobistych przeżyć. Postanowiliśmy sobie, że ten wolontariat, oprócz wymiernej pomocy archeologom, zaowocuje kroniką, tomikiem poezji, a może tekstem do prasy? 

Subskrybuj angorę
Czytaj bez żadnych ograniczeń gdzie i kiedy chcesz.


Już od
22,00 zł/mies




2024-10-21

Wilhelm Karud


Wiadomości
Trump: protofaszysta, Hitler i grabarz czy patriota i zbawca?
Krzysztof Różycki
A imię jego 47. „Wybory” w Harry’s New York Bar
Leszek Turkiewicz
Trump: konsekwencje powrotu
(AS) Na podst.: theguardian.com, vox.com
Globalny Indeks Siły Wojskowej. Te kraje są najlepiej przygotowane na wojnę
ANS na podst.: money.it, abruzzo.cityrumors.it, globalfirepower.com, esquire.com
Sikorski kontra Trzaskowski. Prawybory prezydenckie KO
momo/adso, mm na podst. tvn24
Społeczeństwo
Poligloci wokół nas. Najlepsi władają ponad 20 językami!
ANS na podst.: corriere.it, etraduzioni.it, polyglotclub.com, mlaworld.com, italofonia.info, grazia.it, italradio.org
Opatów. Lekarz jechał pod wpływem i nie poniósł konsekwencji
Wojciech Barczak na podst. "Interwencja", Polsat
Ciekawa historia kodów kreskowych. Wiele im zawdzięczamy
AS na podst.: bbc.com, cnn.com
Małżeństwo z Jezusem. W Polsce zawarto ich już 437
E.W. na podst.: Elżbieta Turlej, „Boże żony”. „Newsweek” nr 45/2024
Świat/Peryskop
Hymny narodów świata: Alagoas
Henryk Martenka
Pocztówka z Samarkandy, czyli wycieczka do Uzbekistanu
Beata Błaszczyk
Szwajcaria. Naród najemców
(LS) Na podst.: nzz.ch, nytimes.com, swissinfo.ch
Gromadzą śnieg na zapas. Nie wiadomo, czy go nie zabraknie
AS na podst.: theguardian.com, cnn.com
Nowe państwo w Europie? Mowa o „muzułmańskim Watykanie”
ChS na podst. www.aa.tr, EuroNews Albania
Lifestyle/Zdrowie
Z Hollywood do Polski. Angora na salonach
Plotkara
Wyglądać jak Brando. L&J Rypard o ubiorze motocyklistów wie wszystko
Krzysztof Różycki
Coraz więcej próchnicy. Jak jej zapobiec?
A.M.
Udar mózgu zmienia życie. U jednej na sześć osób powoduje śmierć
A.M.
Angorka