Franciszek chwali rosyjskie imperium

Papież Franciszek wypowiedział się niezwykle niefortunnie na temat rosyjskiego imperializmu. Słowa krytyki napłynęły z wielu regionów świata. Stolica Apostolska musiała pośpiesznie wyjaśniać, co biskup Rzymu miał na myśli. 

Fot. Zebra48bo /Wikimedia

25 sierpnia Franciszek zwrócił się zdalnie do ok. 400 młodych rosyjskich katolików, którzy zebrali się w bazylice św. Katarzyny w Sankt Petersburgu. Najpierw odczytał przesłanie przygotowane wcześniej po hiszpańsku. Powiedział między innymi: „Bądźcie siewcami ziarna pojednania i pokoju. Bądźcie siewcami małych nasion, które tej zimy wojny nie zakiełkują jeszcze w zamarzniętej ziemi, ale zakwitną w przyszłej wiośnie”. 

„Dzieci wielkiej Rosji”

Potem, już spontanicznie, dodał po włosku: „Nie zapominajcie nigdy o waszym dziedzictwie. Jesteście dziećmi wielkiej Rosji; wielkiej Rosji świętych, wielkiej Rosji Piotra I, Katarzyny II, tego wielkiego imperium, o tak wielkiej kulturze i wielkim człowieczeństwie. Nie rezygnujcie nigdy z tego dziedzictwa. Jesteście spadkobiercami Matki Rosji, idźcie z nią naprzód”. 

Tę osobliwą wypowiedź przyjął z najwyższym zadowoleniem rzecznik Kremla Dmitrij Pieskow, który oświadczył: „Papież zna rosyjską historię i bardzo dobrze. Ona rzeczywiście jest głęboka, ma głębokie korzenie”. 

Franciszek w przeszłości był oskarżany o to, że nie potępił rosyjskiej agresji na Ukrainę w wystarczająco ostrych słowach. Watykan usiłuje zachować stanowisko w miarę neutralne, aby prowadzić mediacje między Kijowem a Moskwą. Jak dotąd, łagodnie mówiąc, osiągnął niewiele. Niektórzy komentatorzy piszą, że Franciszek – jako duchowny z Argentyny – nie rozumie Europy Środkowo-Wschodniej i idealizuje Rosję.

Zbrodnie przeszłości

Niemniej wypowiedź papieża można uznać za osobliwą, wręcz wstrząsającą. Car Piotr I, do którego lubi porównywać się Putin, był lubującym się w egzekucjach, okrutnym sadystą, który rozkazał zamęczyć na śmierć własnego syna. W 1705 roku Piotr I wymordował grecko katolickich zakonników bazylianów, w należącym do Rzeczypospolitej Połocku. Pijany car wtargnął z żołnierzami do katedry Mądrości Bożej i zażądał od przełożonego klasztoru kluczy od tabernakulum, a gdy ten odmówił, własno ręcznie zamordował przeora; czterech bazylianów rozkazał utopić w nurtach Dźwiny. W 1708 roku wojska Piotra dokonały przerażającej masakry w mieście Baturyn w Ukrainie, które było rezydencją hetmanów kozackich. Zginęło wtedy ponad 11 tysięcy mężczyzn, kobiet i dzieci.

Cyniczna i rozpustna Katarzyna II utopiła we krwi rebelię Pugaczowa, zlikwidowała Kozaczyznę zaporoską, zagarnęła Krym i stała się morderczynią katolickiej Rzeczypospolitej.

Matka Rosja

Nic dziwnego, że Franciszek znalazł się w ogniu krytyki. Niezależny białoruski portal Nexta zauważył, że katolicy Polski, Litwy i Białorusi trzy razy zrywali się do powstania przeciw „oświeconemu imperium” rosyjskiemu. Rzecznik ukraińskiego MSZ Ołeh Nikołenko podkreślił, że taką imperialistyczną propagandą, „więziami duchowymi” i potrzebą ratowania „Matki Rosji” Kreml uzasadnia zabójstwa tysięcy Ukraińców i Ukrainek, zniszczenie setek ukraińskich miast oraz wiosek. „Bardzo przykre, że wielkomocarstwowe rosyjskie idee, które są przyczyną nieustannej agresywności Rosji, świadomie lub nieświadomie wybrzmiewają z ust papieża” – ubolewał Nikołenko. 

Światosław Szewczuk, biskup Ukraińskiej Cerkwi Greckokatolickiej, zwierzchnik Kościoła katolickiego obrządku bizantyjsko-ukraińskiego, stwierdził, że słowa papieża spowodowały wielki ból i troskę, oraz wyraził obawę, że mogą one stać się inspiracją dla „neokolonialnych ambicji kraju agresora”. Poprosił też Watykan o wyjaśnienia. 

29 sierpnia dyrektor biura prasowego Stolicy Apostolskiej Matteo Bruni wydał komunikat: „W improwizowanych słowach pozdrowień do młodych rosyjskich katolików kilka dni temu, jak jasno wynika to z kontekstu, w jakim je wypowiedział, papież zamierzał zachęcić młodych ludzi do zachowania i promowania tego, co jest pozytywne w wielkim rosyjskim dziedzictwie kulturowym i duchowym, a na pewno nie do wychwalania imperialistycznej logiki i osobistości rządzących”. 

2023-09-05

JP na podst.: Vatican News, Reuters, Ukrainska Pravda, Nexta, New York Times, Politico