R E K L A M A
R E K L A M A

Hymny narodów świata: Osetia Północna – Alania

Republika Osetii Północnej jest autonomicznym podmiotem prawnym Federacji Rosyjskiej. Republiką autonomiczną jest od 1936 roku. Graniczy z Republiką Kabardyjsko- Bałkarską, Krajem Stawropolskim, Inguszetią i Czeczenią. Południową granicę republiki wyznaczają Gruzja i leżąca na jej terytorium, uznana tylko przez pięć państw, w tym Rosję, Syrię i Republikę Nauru, siostrzana Osetia Południowa. Stolicą 600-tysięcznej Osetii Północnej jest Władykaukaz, w którym mieszka połowa wszystkich Osetyńczyków.

Fot. Александра Зайцева /Wikimedia

O plemionach Alanów wspominają autorzy starożytni, między innymi Pliniusz, Dionizy czy Józef Flawiusz, opisujący w I wieku naszej ery świat, jaki poznali. Już wtedy łączono Alanów z Sarmatami, żyjącymi nad Donem i Morzem Azowskim. Około V wieku Alanowie zostali zepchnięci przez Hunów na południe i rezygnując z życia koczowniczego, zaczęli się osiedlać na północnym Kaukazie, gdzie – jako lud bitny – rychło przejęli kontrolę nad szlakami handlowymi prowadzącymi na Zakaukazie. W wiekach VI – VII wykształciły się dwie formy protopaństwowe: zachodnia, leżąca w górnym biegu Kubania, i wschodnia, kaukaska. W X wieku nastąpiło ich połączenie i uformowanie społeczeństwa wczesnofeudalnego. Na jego czele stanęli królowie prowadzący aktywną politykę zagraniczną i odgrywający ważną rolę w dziejach Kaukazu, a nawet Bliskiego Wschodu. Alanów szczególnie dotknęła inwazja mongolsko-tatarska w XIII wieku, powodując, że wielu Alanów migrowało do Europy (np. założyli miasto Jassy w dzisiejszej Mołdawii), Bizancjum i na Daleki Wschód, gdzie służyli w armii chińskiej. Jedna z teorii pochodzenia nazwy Katalonia (Catalunya) wywodzi ją od zbitki Goth-Alania (Goci i Alanowie).

Presja Mongołów trwała długo, a przelał czarę goryczy Tamerlan, który spustoszył ziemię Alanów, zmieniając ją w „pustynię bez właścicieli”. Niemniej pozostali przy życiu Alanowie dawali dowody niezwykłego bohaterstwa. Po XII wieku Alania rozpadła się na niewielkie księstewka, a napór najeźdźców sprawił, że Alanowie zaludnili wyższe partie Kaukazu. Potomkami Alanów/Scytów/ Chazarów kaukaskich są Osetyjczycy, Gruzini, a także lokalna ludność rosyjskojęzyczna. W 1775 roku nastąpiła akcesja Alanów-Osetyjczyków do Imperium Rosyjskiego, ale jeszcze pół wieku później część ich ziem pozostawała poza kontrolą carskiej administracji. Wymykała się też próbom zdominowania przez władców gruzińskich. W efekcie tej postawy nadano Osetyjczykom specjalny status społeczno-ekonomiczny antycypujący przyszłą autonomię polityczną. W 1993 roku Rada Najwyższa Osetii Północnej przyjęła ustawę o przemianowaniu Północnoosetyjskiej Autonomicznej Socjalistycznej Republiki Radzieckiej na Republikę Osetii Północnej, a w 1995 roku nazwę republiki zmieniono na Republikę Osetii Północnej – Alanii. W latach 90. XX wieku Osetia Północna została uwikłana w konflikt rosyjsko- czeczeński. W 2004 roku w osetyjskim Biesłanie w ataku na szkołę, w której uwięziono 1110 dzieci zakładników zginęło 330 osób, a 800 zostało rannych. Mimo secesji obu części Osetii nadal istnieją projekty zjednoczenia państwa pod egidą Moskwy. Hymn Republiki Osetii Północnej – Alanii (Republika Tsӕgat Iryston – Alanii paddzahadon hymn) jest oficjalnym symbolem państwowym Republiki Osetii Północnej – Alanii i został uchwalony w 1994 roku. Jest wykonywany w języku osetyjskim i rosyjskim. Autorem osetyjskich słów hymnu jest krytyk literacki, tłumacz i poeta Kamal Chazbijewicz Chodow (1941 – 2021), a przełożyła je na język rosyjski poetka i dziennikarka Irina Gurzhibekova. Muzykę skomponował Arkady Tsorionti. 

Республикæ Цæгат Ирыстон – Аланийы паддзахадон гимн

Зæрин хур йæ тынтæ нывæнды фæлмæн
Нæ фыдæлты рагон уæзæгыл рæдауæй…
Арвы бын калы, фæрдыгау, тæмæн
Ирыстон йæ адæмты фарнæй.
Заманты тарæй æрттивы, зынгау,
Дæ уидаг — нæ Ивгъуыд, нæ Абон, нæ Фидæн…
Барвæсс нæ куывдыл, Хуыцæутты Хуыцау!
Уастырджи, рафæлгæс, табу — Дæхицæн!
Базард:
Кад æмæ радимæ фидæнмæ кæс!
Амондæй абузæд, ронгау, дæ цард!
Амонд, мысайнагау, фидæнма хæсс!
Дæ кæстæр дын басгуыхæд кард æмæ уарт!
(w jęz. osetyjskim)

Государственный гимн

Республики Северная Осетия – Алания
Под утренним солнцем, на древней земле
Алмазом сверкает наш ИР величавый.
Мы пронесли через тысячу лет
Аланскую гордость и славу.
Здесь прошлое с будущим в симде сошлись,
А нынешний день наш — творец и мечтатель.
Песня, лети в поднебесную высь!
О, Уастырджи, дай нам твоей благодати!
Припев:
Крылья орлиные мчат нас вперёд.
Полнится чаша трудов и забот.
Счастлива будешь, родная земля!
Ведь щит мы, и меч, и надежда твоя!
(w jęz. rosyjskim)

Hymn państwowy Republiki Osetii Północnej – Alanii

W porannym słońcu, w starożytnej krainie
Diament nasz, majestatyczny Ir błyszczy.
Przez tysiąc lat nosiliśmy dumę i chwałę Alana.
Tu przeszłość i przyszłość w simdze zbiegły się,
A nasza teraźniejszość jest twórcą i marzycielem.
Pieśni, leć do nieba!
O Ustyrdżi, obdarz nas swą łaską!
Orle skrzydła uniosą nas w przyszłość.
Kielich pracy i zmartwień jest pełny.
Będziesz szczęśliwa, ojczyzno!
W końcu jesteśmy tarczą, mieczem i nadzieją!
Niech odwaga młodszych i mądrość ojców
będą z nami na wieki wieków.
Góry nie tolerują przemocy i zła.
Nasza droga jest prosta i jasna.
Orle skrzydła uniosą nas w przyszłość.
Kielich pracy i zmartwień jest pełny.
Dzieci Osetii, bądźmy jak bracia!
Ustyrdżi, obdarz nas swą łaską!

Słowa hymnu nawiązują do kultury i mitologii osetyjskiej. Simd, w którym splata się przeszłość i przyszłość, jest powszechnie znanym ludowym tańcem kołowym, w którym udział biorą wszyscy zgromadzeni. Ustyrdżi to jeden z najważniejszych dzuarów, mitycznych patronów Osetyńczyków, opiekujący się wędrowcami i wojownikami. 

2023-12-11

Henryk Martenka


Wiadomości
Przyjemność zabijania. Rozmowa z prof. dr. hab. ANDRZEJEM ELŻANOWSKIM
Krzysztof Różycki
Ocean pełen życia na dalekiej planecie? Nowe odkrycie
(JP) Na podst.: BBC, New York Times, Reuters, The Guardian, Der Spiegel
Do Europy nadchodzą piekielne upały. „To nie jest normalna prognoza”
KK na podst.: tagesschau, de, merkur.de, Reuters, Der Spiegel, BBC, World Meteorological Organization WMO
Społeczeństwo
Dwa lata jak dla brata. Adwokat od „trumny na kółkach” skazany
Piotr Kraska
Fajbusiewicz wraca do spraw sprzed lat. Ciało pocięte piłą
Michał Fajbusiewicz
Światowy Dzień Książki i Praw Autorskich. To już prawie 100 lat
Opr. bin
Proces po latach. Błąd medyczny sprzed dekady
Krzysztof Różycki
Świat/Peryskop
Rosjanie podpalają groby własnych żołnierzy. To wyraz bezsilności
JP na podst.: Sever.Realii, Meduza.io, Nastojaszczeje Wriemia, Newsweek.com, TASS, Nowyj Kaliningrad
Aroganckie warunki pokoju. Siergiej Naryszkin złożył oświadczenie
KK na podst.: The Moscow Times, Bloomberg, Wall Street Journal, Reuters, BBC
Białoruś. „Raj Łukaszenki” zaprasza
(CEZ) Na podst.: belsat.eu, zerkalo.io, spring96.org
Hymny narodów świata: Alaska
Henryk Martenka
Lifestyle/Zdrowie
Nie żyje Jadwiga Jankowska-Cieślak. Uzdolniona aktorka miała 74 lata
Zebrała EfKA
Pożegnalny spektakl Jana Englerta. „Być albo nie być”
Plotkara
Była przyjaciółką Marka Belki. Teraz zagra koncert w Polsce
Grzegorz Walenda
Religijność. Olga Tokarczuk i jej filozofia
Leszek Turkiewicz
UEFA. Wielkie finały coraz bliżej
Maciej Woldan
Angorka - nie tylko dla dzieci...