Ministerstwo Sprawiedliwości zapowiedziało nowelizację Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego, której projekt został wpisany do wykazu prac legislacyjnych rządu. Nowe przepisy mają wprowadzić możliwość pozasądowego rozwiązania małżeństwa, tzw. rozwodu pozasądowego.
Prostota i dyskrecja
Nowelizacja ma umożliwić rozwiązanie małżeństwa bez udziału sądu – przed kierownikiem urzędu stanu cywilnego lub konsulem – ale tylko w określonych sytuacjach. Uproszczona procedura będzie dostępna m.in. dla par bez wspólnych małoletnich dzieci, z co najmniej rocznym stażem małżeńskim, które zgodnie zadeklarują zupełny i trwały rozkład pożycia, a także spełniają kryteria obywatelstwa lub miejsca zamieszkania.
Projekt przewiduje, że nawet jeśli małżonkowie spełnią wszystkie warunki do rozwodu pozasądowego, wciąż będą mogli zdecydować się na postępowanie sądowe. Rozwód przed kierownikiem urzędu stanu cywilnego będzie możliwy tylko przy pełnej zgodzie małżonków co do samego rozwodu i wyboru trybu pozasądowego.
Procedurę rozwodową będzie można przeprowadzić w dowolnym USC w Polsce lub, w przypadku pobytu za granicą, u konsula.
Pozasądowy rozwód może być korzystniejszy od rozwodu sądowego przede wszystkim ze względu na swoją szybkość i prostotę. Cała procedura ma być znacznie krótsza i mniej sformalizowana, co pozwoli uniknąć długiego oczekiwania na rozprawę. Istotną zaletą jest również to, że małżonkowie nie będą musieli stawiać się w sądzie, co pozwoli im zakończyć związek w sposób bardziej dyskretny. Dzięki temu rozwód może przebiegać w spokojniejszej atmosferze, co ma szczególne znaczenie, gdy strony rozstają się w zgodzie.
Przyjęcie projektu przez Radę Ministrów planowane jest na drugi kwartał 2025 roku.
Rozwody w Europie
W niektórych krajach UE rozwód bez udziału sądu już funkcjonuje, oferując małżonkom uproszczoną procedurę. Na przykład w Portugalii, Szwecji i Hiszpanii można uzyskać rozwód administracyjny, bez konieczności udowadniania winy, pod warunkiem spełnienia określonych wymagań, takich jak brak wspólnych dzieci lub separacja przez określony czas. W Belgii, Niemczech i Wielkiej Brytanii również wprowadzono rozwody bez orzekania o winie, choć wymagają one pewnego okresu separacji przed rozpoczęciem procedury.
28% małżeństw kończy się rozwodem
W Polsce liczba rozwodów utrzymuje się na dość wysokim poziomie. W 2023 roku sądy okręgowe odnotowały blisko 81 tysięcy pozwów rozwodowych, co stanowi wzrost o około 3% w porównaniu do roku poprzedniego.
Warto zauważyć, że w 2023 roku zawarto 145 898 małżeństw, zatem około 28% z nich zakończyło się rozwodem.