Hymny narodów świata: Telangana

Jedenasty pod względem powierzchni stan Republiki Indii. Dwunasty pod względem ludności (35 mln). Dziewiąta co do wielkości gospodarka kraju. Leży na płaskowyżu Dekan. Główne centrum zarządzania indyjskimi laboratoriami badawczymi, lotniczymi i przemysłowymi. Utworzony w 2014 roku z części terytorium stanu Andhra Pradesh. Stolicą Telangany jest siedmiomilionowy Hajdarabad, zwany też Cyberabadem, ze względu na obecność w nim głównych gałęzi przemysłu IT (10 proc. eksportu Indii). W stolicy ulokowana jest HITEC City, 80-hektarowa strefa z przedsiębiorstwami branży technologii informacyjnych, bioinformatycznych i informatyki medycznej. W Telanganie znajduje się 68 specjalnych stref ekonomicznych. 

Fot. Pixabay

Telangana to ziemia ludu mówiącego w języku telugu, a nazwa stanu pochodzi z języka gondyjskiego, języka spokrewnionej mniejszości etnicznej Gondów, ale mającej bogatą literaturę. Telugu to jeden z klasycznych języków Indii. Mówi w nim 75 proc. mieszkańców Telangany (12 proc. mówi w urdu, języku elity). Oba języki są równorzędnie traktowane w administracji, a na przykład w metrze w Hajdarabadzie nazwy stacji podawane są w obu tych językach (a także w hindi i po angielsku). 

Według XVI-wiecznego autora ziemie współczesnej Telangany, podobnie jak niegdyś Egipt, były centrum świata, przyciągającym przybyszy z wielu stron. Telanganą nazywano niegdyś region Hajdarabadu w stanie Andhra Pradesh, gdzie przeważał język telugu. W starożytności region Telangana był częścią kolejnych imperiów indyjskich, podlegał Mogołom, a w wieku XIX Indiom Brytyjskim, zaś Hajdarabad stał się państwem książęcym. 

Kiedy Indie uniezależniły się od imperium brytyjskiego w 1947 roku, władze Hajdarabadu nie chciały połączenia z Unią Indyjską, chciały pozostać niezależne. Ale wtedy rząd indyjski przeprowadził Akcję Polo i stan w 1948 roku zaanektował. Wtedy też zmieniono język stanu z urdu na angielski, co dodatkowo pogłębiło chaos społeczny i administracyjny. W 1956 roku stan rozwiązano, zaś historyczny region Telengana połączono z Andhra Pradesh. Niemal od początku ruchy społeczne, w tym organizowane przez komunistów bunty chłopskie, domagały się secesji Telangany od Andhra Pradesh, co trwało aż do 2014 roku, kiedy Telanagana uzyskała atrybuty państwowości. Co prawda już w 2009 roku ogłoszono utworzenie stanu Telangana, ale decyzję cofnięto, co sprowokowało protesty społeczne, setki samobójstw, strajków i rozruchów, co trwało pięć lat. Na stolicę nowego stanu wybrano Hajdarabad, zaś okrojony Andhra Pradesh ustanowił nową stolicę. 

Silna gospodarka

Od wieków Telangana kojarzyła się z silną gospodarką. Na początku XVII wieku jej filarem był przemysł tkacki, produkowano tu bowiem bawełnę, perkal i muślin. Wiek później stan nawiedził kataklizmy, najpierw powódź, a w jej następstwie zaraza, które pozbawiły życia ponad 30 tys. ludzi. Współcześnie ekonomię stanu napędza rolnictwo. Uprawia się tam ryż, a także bawełnę, trzcinę cukrową, mango i tytoń. Znacząca jest hodowla drobiu i uprawa przypraw. Liczącym się pozostaje przemysł motoryzacyjny. Ramoji Film City to jedna z największych atrakcji turystycznych w Hajdarabadzie, zaś kinematografia w języku telugu znana jako Tollywood, jest drugą co do wielkości gałęzią przemysłu indyjskiego po Bollywood. 

Projektem przyszłościowym są wspomniane wdrażane technologie informacyjne i biotechnologiczne, a Telangana to kraj zasobny w surowce mineralne, węgiel kamienny, kamienie szlachetne. To z regionu Golconda pochodzi legendarny bezbarwny diament Koh-i-noor, przechowywany w Wielkiej Brytanii. 

Jest co zwiedzać

Telangana jest atrakcyjnym celem podróży turystycznych i religijnych. Świątynna architektura dynastii Kakatiya (XII/XIII wiek) trafiła na listę światowego dziedzictwa UNESCO, zaś kuchnia hajdarabadzka pozwoliła wejść miastu na listę miast kreatywnych w dziedzinie kulinarnej. Centra Hajdarabadu i Warangalu słyną z niezwykłych zabytków religijnych i świeckich, także obecnych na liście UNESCO, jak meczet Charminar z XVI wieku, jedna z najbardziej rozpoznawalnych budowli Indii; fort Golconda, jedna z najpotężniejszych fortyfikacji w Indiach; XIII-wieczny łuk – symbol dynastii Kakatiya w Warangal, który znalazł się w godle kraju. W stanie znajduje się też wiele zabytków religijnych i miejsc pielgrzymkowych, jak Kulpakji, licząca 2000 lat świątynia dżinijska, jedna z najstarszych świątyń w południowych Indiach, czy XII-wieczna Świątynia Tysiąca Filarów, z kolei Badapahad Dargah to jeden z najstarszych muzułmańskich ośrodków pielgrzymkowych w regionie.

Satyameva Jayate, Tylko prawda triumfuje, państwowy hymn Telangany, jest częścią mantry z Upaniszadów. Po uzyskaniu przez Indie niepodległości przyjęto tę mantrę jako narodowe motto Indii. Jest wpisana w języku dewanagari u podstawy Lwiej Stolicy Ashoki i stanowi integralną część indyjskiego godła narodowego. Godło i słowa Satyameva Jayate są wyryte na rewersie wszystkich indyjskich walut i dokumentów krajowych. 

Tylko prawda triumfuje

Tylko prawda triumfuje, a nie fałsz.
Dzięki prawdzie szerzy się boska ścieżka
którą mędrcy, których pragnienia znalazły
spełnienie,
docierają tam, gdzie znajduje się najwyższy
skarb Prawdy.
(Tłum. Marcin Wilczek)

2024-09-16

Henryk Martenka