Jak wynika z informacji przygotowanych w ramach kampanii „Uwaga na drogi żółciowe”, wspomniany nowotwór rozpoznawany jest u ok. 800 Polaków. U 80 proc. z nich choroba jest już w zaawansowanym, nieoperacyjnym stadium. Rak dróg żółciowych powstaje w nabłonku wyścielającym światło dróg żółciowych, które służą do odprowadzania żółci z wątroby do dwunastnicy. Większość zachorowań występuje po 40. roku życia, z czego ponad 85 proc. dotyczy osób, które ukończyły 60 lat. Choroba nie daje oczywistych objawów, a te, które się pojawiają, nie są na tyle niepokojące, aby iść z problemem do lekarza.
Pierwsze objawy i czynniki ryzyka
Początkowo może to być jedynie brak apetytu, nudności, ogólne osłabienie czy bóle brzucha. Czerwona lampka powinna się nam zapalić, jeśli te objawy utrzymują się przez dłuższy czas lub regularnie nawracają. Natomiast gdy pojawią się wyraźne symptomy, takie jak ciemny mocz, jasny stolec, a także żółtaczka mechaniczna, której może towarzyszyć gorączka oraz swędzenie, mamy już do czynienia, niestety, z chorobą w zaawansowanym stadium rozwoju.
Do czynników ryzyka wystąpienia raka dróg żółciowych zalicza się: otyłość brzuszną, palenie papierosów, nadużywanie alkoholu, wirusowe zapalenie wątroby. Dodatkowym zagrożeniem mogą być także: cukrzyca, marskość wątroby, kamienie dróg żółciowych, stłuszczenie wątroby, zespół Carolego (dziedziczna torbielowatość wewnątrzwątrobowa), zapalenie trzustki, choroby zapalne jelit, polipy w pęcherzyku żółciowym. Pacjenci z jednym lub kilkoma wspomnianymi schorzeniami powinni wykonać badania pozwalające na wczesne wykrycie ewentualnych zmian nowotworowych w drogach żółciowych i wątrobie.
Podstawowe badania
Podstawowymi badaniami w tym przypadku są testy laboratoryjne krwi oraz badania obrazowe. W ramach diagnostyki pogłębionej lekarz może skierować pacjenta na ocenę drożności dróg żółciowych (endoskopowa cholangiopankreatografia), rezonans magnetyczny, tomografię komputerową lub pozytonową tomografię emisyjną.
Najskuteczniejszą metodą leczenia raka dróg żółciowych jest obecnie radykalna operacja. Późne rozpoznanie choroby często uniemożliwia jednak całkowite usunięcie zmiany i wyleczenie pacjenta. Większość z nich mierzy się z chorobą nieoperacyjną, co ma określone konsekwencje. Towarzyszy im osamotnienie i strach o przyszłość. Wśród osób, którym udało się poddać operacji, odsetek nawrotów jest, niestety, dość wysoki. Badania kliniczne prowadzone w ostatnich latach otwierają jednak nowe perspektywy i nadzieję na wyczekiwane zmiany w możliwościach i schematach leczenia tego nowotworu.
– W przypadku zakwalifikowania choroby jako nieoperacyjnej do końca 2022 r. za standard leczenia uznawana była chemioterapia, charakteryzująca się ograniczoną skutecznością – twierdzi dr Leszek Kraj, onkolog kliniczny z Kliniki Onkologii Uniwersyteckiego Centrum Klinicznego Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego. – Obecnie wreszcie widzimy promyk nadziei dla pacjentów z nieoperacyjnym rakiem dróg żółciowych. Leczenie skojarzone, będące połączeniem chemioterapii oraz immunoterapii, nie tylko poprawia chorym jakość życia, ale również daje im szansę na dłuższe przeżycie.
– Po operacji usunięcia guza oraz wdrożonym później leczeniu chemioterapią długo dochodziłam do siebie psychicznie – wspomina Ilona Smith, pacjentka z rakiem dróg żółciowych. – Nie mogłam odnaleźć się w nowej rzeczywistości „po raku”. Z jednej strony były siła i nadzieja. Niewiele osób ma szansę na operację, a ja ją dostałam. Pojawiło się jednak także poczucie winy, że miałam to szczęście, że przeżyłam. Ponadto w zasadzie stale obecne są również strach i zwątpienie. Z każdym kontrolnym badaniem zastanawiam się, czy doszło już do nawrotu choroby.
Ważna jest profilaktyka
Specjaliści zwracają uwagę, że profilaktyka i badania kontrolne odgrywają dużą rolę we wczesnym wykrywaniu nowotworów, ale są pomocne jedynie tam, gdzie opracowano proste testy skriningowe – np.: mammografia i USG w raku piersi, niskoemisyjna tomografia w raku płuc, cytologia w raku szyjki macicy, badanie PSA w diagnostyce raka prostaty. W przypadku nowotworów dróg żółciowych i pęcherzyka nie ma jeszcze takich badań. Dlatego zaleca się regularnie wykonywać podstawowe badania krwi, moczu, prób wątrobowych oraz USG jamy brzusznej. Najlepiej jest to robić raz na rok lub na dwa lata.
Przydatne informacje na temat raka dróg żółciowych można znaleźć na stronie wspomnianej na wstępie kampanii: www.zoltedrogi.pl, której organizatorem jest Fundacja EuropaColon Polska.
