Będzie się pisało „Warszawianin”. Poprawki w ortografii

Niektórzy dziennikarze zdążyli już nazwać ingerencję językoznawców w sprawy ortografii (zmiany wejdą w życie 1 stycznia 2026 r.) usankcjonowane przez Radę Języka Polskiego PAN rewolucją lub przewrotem kopernikańskim. Nie należy chyba tego w ten sposób traktować. 

Rys. Katarzyna Zalepa

Wprowadzonych zostanie jedynie kilkanaście poprawek dotyczących zasady konwencjonalnej ortografii polskiej, tzn. zapisu pewnych wyrazów i wyrażeń wielką bądź małą literą, łącznie lub rozdzielnie.

O niektóre poprawki upominałem się na łamach „Obcego języka polskiego” od lat. Stali czytelnicy „Angory” z pewnością pamiętają, że swego czasu postulowałem zniesienie nakazu łącznego zapisywania spójników i partykuł z cząstkami –bym, -byś, -by-byśmy, -byście, np. bobym, chybabyś, czybyśniżby, zaśby, ponieważbyśmy, więcbyście. Argumentowałem, że reguła jest martwa, nieznana większości piszących.

Teraz będzie się wreszcie pisało rozdzielnie bo bym, chyba byś, czy byś, niż by, zaś by, ponieważ byśmy, więc byście itd. Zniknie tym samym rozróżnienie spójnikowego połączenia toby (np. gdyby kózka nie skakała, toby nóżki nie złamała) i konstrukcji zdaniowej z zaimkiem to by (np. to by było za łatwe).

Dopuszczono rozdzielną pisownię cząstek typu super-, ekstra-, eko-, mega-, mini-, maksimidi-, mega-, makro-. Uznano, że mogą one występować również jako samodzielne wyrazy, a więc że można pisać np. supertowar i super towar, megaimpreza i mega impreza, ekstrazarobki i ekstra zarobki.

Za poprawny uznano zapis nibyartystanibygotyk, nibyludowy oraz quasiopiekunquasinauka, quasipostępowy (dawniej z łącznikiem).

Zmieni się reguła zapisywania nazw mieszkańców miast. Do tej pory należało pisać małą literą warszawianin, krakowianinkatowiczanin itp. Od 2026 r. będzie się pisało Warszawianin, Krakowianin, Katowiczanin, czyli wielką literą. Nieaktualna stanie się zatem reguła mówiąca o tym, że należy pisać Sądeczanin (‘mieszkaniec Sądecczyzny’), ale sądeczanin (‘mieszkaniec Nowego Sącza, Starego Sącza’).

Ujednolicona zostanie pisownia wielką literą nazw firm i marek wyrobów przemysłowych i pojedynczych egzemplarzy tych wyrobów, np. samochód marki Toyota i Janek przyjechał złotą Toyotą (dotąd Janek przyjechał złotą toyotą).

Łącznie postanowiono zapisywać wyrażenia półzabawa, półnauka (do tej pory pół zabawa, pół nauka); półżartempółserio (dotąd pół żartem, pół serio); półspałpółczuwał (dotąd pół spał, pół czuwał) i pół-Polak, pół-Szwed (dotąd pół Polak, pół Szwed).

Wprowadzono pisownię wielką literą wszystkich członów wielowyrazowych nazw geograficznych i miejscowych, których drugi człon jest rzeczownikiem w mianowniku, typu Morze Marmara, Pustynia Gobi, Półwysep Hel, Wyspa Uznam (dotąd pisało się morze Marmara, pustynia Gobi, półwysep Hel, wyspa Uznam).

Poprawny będzie odtąd zapis Plac ZbawicielaPark Kościuszki, Kopiec WandyKościół Mariacki, Pałac Staszica, Zamek Książ, Most Poniatowskiego, Pomnik Ofiar Getta, Cmentarz Rakowicki (dotąd człony plac, park, kopiec, kościół, pałac, zamek, most, pomnik, cmentarz należało zapisywać małą literą).

Wprowadzi się ponadto łączną pisownię nie- z przymiotnikami i przysłówkami odprzymiotnikowymi bez względu na kategorię stopnia, a więc także w stopniu wyższym i najwyższym, np. niemiły, niemilszynienajmilszy; nielepiej, nienajlepiej.

Jednakowa będzie pisownia Nagroda Pulitzera i Nagroda Złote Lwy (dotąd Nagroda Pulitzera, ale nagroda Złote Lwy). 

2024-05-20

Maciej Malinowski


Wiadomości
Nie słychać w Moskwie kurantów [REPORTAŻ ANGORY]
Wojciech Barczak
Albo my ich, albo oni nas. Rozmowa z prof. RYSZARDEM PIOTROWSKIM
Krzysztof Różycki
Ta uczelnia współpracowała z Collegium Humanum. Obiecuje „Doktorat w 100 dni”.
Beata Dżon-Ozimek
Społeczeństwo
Fajbusiewicz wraca do spraw sprzed lat. Śmierć z narkotykami w tle
Michał Fajbusiewicz
Dziennikarstwo a sztuczna inteligencja. Czy mamy się czego obawiać?
Marek Palczewski
Tata bez zobowiązań. Na niektórych alimenciarzy nie ma sposobu
E.W. na podst.: Małgorzata Święchowicz, „Zadłużeni u dzieci”, „Newsweek” nr 35
Igrzyska paralimpijskie. Zachwycające otwarcie i wielkie nadzieje
MS, FLORENCE VIERRON LÉNA LUTAUD ARIANE BAVELIER © Figaro Syndication 2024
Świat/Peryskop
Nieustępliwa irańska opozycja działa od ponad dekady w okolicach Tirany
PKU, MATTHIAS RÜB © FAZ 2024
Gwinea Równikowa. Syn prezydenta prowadzi skandalicznie luksusowe życie
MS, TANGUY BERTHEMET © Figaro Syndication 2024
5 najbardziej zagrożonych miejsc z listy światowego dziedzictwa UNESCO
AS na podst.: dailymail.co.uk, geographical.co.uk
Hymny narodów świata: Baleary
Henryk Martenka
To musisz zobaczyć na Sycylii. Przyroda, zabytki i kuchnia
Wojciech Nawrocki
Lifestyle/Zdrowie
Wcale nie „z niczego”. Miłość a ludzki mózg
Na podst. tekstu Dominiki Tworek
81. Międzynarodowy Festiwal Filmowy w Wenecji. Gwiazdy i słoń na plakacie
ANS
„Harry Potter”, czyli Książka, która zmieniła oblicze literatury
(MS) ALICE DEVELEY MADELEINE METEYER
Angorka