2023-10-09

Dolina Aran. Tak brzmi hymn kraju położonego w północnej Katalonii

Przez wieki dostępna była ledwie przez pięć miesięcy w roku, ze względu na odcięcie przez śniegi, dziś połączona ze światem przez tunel de Vielha. Swe źródła ma tu Garonna, a stolicą jest Vielha e Mijaran, sześciotysięczna miejscowość (największa w dolinie), siedziba komarki (powiatu). Katalonia jako pierwsza nadała komarkom osobowość prawną, a ich rady wybierane są

Henryk Martenka
2023-10-02

Hymny narodów świata: Irlandia Północna

Irlandia Północna, kraina równie słabo zaludniona jak Szkocja, zajmuje północno- wschodnią część wyspy – to jedna szósta jej obszaru – a jej stolicą jest Belfast. Obecnie nowoczesne miasto, którego zabytkowe centrum zostało zniszczone przez bombardowania w czasie drugiej wojny światowej. Niegdyś silny ośrodek stoczniowy, gdzie zbudowano Titanica. Transatlantykowi poświęcono nowoczesne muzeum; dziś to jedna z największych atrakcji miasta, podobnie jak zamek czy więzienie Crumlin Road Gaol.  Historia

Henryk Martenka
2023-09-11

Hymny narodów świata: Karelia

Republika Karelii lub Karjala powstała w 1923 roku jako podmiot autonomiczny i weszła w skład ZSRR. Od 1990 roku, kiedy Karelia przyjęła Deklarację suwerenności państwowej, nosi obecną nazwę. Mająca ponad 180 tysięcy kilometrów kwadratowych i ledwie 600 tysięcy mieszkańców kraina graniczy na zachodzie z Finlandią, na wschodzie z regionem Archangielska, od północy z Murmańskiem, a na południu z regionami Wołogdy i Leningradu. Językiem urzędowym jest rosyjski, używane są także: karelski, fiński i

Henryk Martenka
2023-08-29

Hymny narodów świata: Karaczajo-Czerkiesja

Lista narodowości zamieszkujących Kaukaz, zarówno na południu, jak i północy, jest imponująca. Gruzini, Abchazowie, Abazyńczycy, Adygejczycy, Czerkiesi, Kabardyjczycy, Awarowie, Czeczeni, Ingusze, Bacbijcy, Lezgini, Ormianie, Osetyjczycy, Kurdowie, Tałyszowie, Tatowie, Ukraińcy, Grecy, Azerowie, Bałkarzy, Karaczajowie, Kumycy, Nogajowie, Turkmeni, Kazachowie i inni… Melanż gwarantujący burzliwe sąsiedztwo i Kaukaz taki jest. Jest to też miejsce, gdzie sąsiadują z sobą niepodległe państwa, rosyjskie kraje związkowe i republiki autonomiczne pozostające podmiotami Federacji Rosyjskiej.  Na północno-zachodnim

Henryk Martenka
2023-08-14

Hymny narodów świata: Istria

– Wielonarodowość Istrii to wynik perturbacji historycznych – przekonuje Elżbieta Zarych, Polka mieszkająca na Istrii. – W krajach na obszarze Istrii językami urzędowymi są włoski, słoweński i chorwacki, ale w obu słowiańskich częściach drugim językiem jest włoski. Mieszkający na półwyspie czują się mieszkańcami Istrii i swoich miejscowości. Ważna jest lokalność, zaś podział polityczny – drugorzędny. Członkowie wielu tutejszych rodzin mieszkają w różnych krajach. Niejednokrotnie mieszka się w

Henryk Martenka
2023-07-24

Hymny narodów świata: Dagestan

Dagestan leży na północno-wschodnich stokach Kaukazu i graniczy z Azerbejdżanem, Gruzją, Czeczenią i Kałmucją. Obowiązuje tam język rosyjski, ale równe prawa mają też języki narodów zamieszkujących Dagestan. Historyczną nazwą południowej części Dagestanu jest kaukaska Albania, czyli Kraina Gór. Obecna nazwa, obowiązująca od XVII wieku, także oznacza górzysty kraj. W XIII wieku krainę najechali Tatarzy, a wiek później nastąpiła inwazja armii Tamerlana.  Od XVI wieku datowana

Henryk Martenka
2023-07-19

Hymny narodów świata: Friuli-Wenecja Julijska

Pradawne pochodzenie Friulów wykazuje typowy dla pogranicza udział wielu ludów, od starożytnych Retów i Celtów przez Rzymian i Germanów, Hunów, Gotów i Longobardów. Od XVI wieku Friulowie byli poddanymi dożów weneckich, na początku XIX wieku znaleźli się pod panowaniem Habsburgów, by od 1866 roku stać się częścią zjednoczonych Włoch. Upływ czasu nie osłabił jednak dążeń narodowych Friulów, nie naruszył ich tożsamości kulturowej ani etnicznej. Nie myślą o

Henryk Martenka
2023-07-10

Hymny narodów świata: Republika Ałtaju

Od XVIII wieku rozpoczęła się do dziś trwająca dominacja rosyjska. Górzysta, urzekająca dzikim pięknem kraina, skąd wywodzić się mają wszystkie ludy (i języki) tureckie. Według naukowców to stąd w VI wieku przodkowie Turków powędrowali na zachód, by dotrzeć do granic Europy. W Republice Ałtaju żyje około 70 tys. rdzennych Ałtajczyków, czyli co trzeci mieszkaniec. Językami ałtajskimi (a są to m.in. turecki, uzbecki, kazachski) mówi na świecie 152 mln ludzi. Ałtajczycy kultywują swą

Henryk Martenka
2023-06-26

Hymny narodów świata: Bawaria

Kraj liczy 13 milionów mieszkańców mówiących – poza licznymi uchodźcami z Azji i Afryki – po bawarsku, szwabsku, frankońsku i rzecz jasna po niemiecku. Nadal działa aktywnie Partia Bawarska, Bayernpartei, dążąca do uzyskania niepodległości kraju, i choć nie ma znaczącej pozycji politycznej, to niezależność landu od Berlina popiera co trzeci Bawarczyk. Stolicą landu jest Monachium, założone w XII wieku jako służebna przyklasztorna osada.  U początków

Henryk Martenka
2023-06-14

Hymny narodów świata: Kałmucja

Od czasów antycznych obszar zaludniany przez koczowników (m.in. Scytów, Sarmatów, Hunów i Pieczyngów). Na ziemiach kałmuckich uformowało się państwo Chazarów, silnie oddziałujące na historię Azji i Europy. Od XIII wieku panowała tu Złota Orda. Etnicznie Kałmucy są potomkami zachodnich Mongołów z Dżungarii, którzy pojawili się między Donem a Wołgą w XVII wieku. Kiedy urośli w

Henryk Martenka