2023-11-20
W republice mówi się po rosyjsku i mordwińsku, czyli w językach erzja i moksza. Współczesny status autonomiczny sięga lat 20. XX wieku, kiedy najpierw powstał obwód, a w 1934 roku Republika Autonomiczna. W czasie rewolucji Mordwini poparli bolszewików i po ich stronie walczyli w wojnie domowej. W podziękowaniu za to nowa władza odwdzięczyła się Mordwinom przywilejem samorządności, ci zaś z zapałem budowali Kraj Rad. Mordowia dwukrotnie
Henryk Martenka
2023-11-03
Walonia zyskała prawa ustawodawcze i wykonawcze (parlament i rząd) w 1993 roku. To największy region Belgii (19 tys. km kw.) z najmniejszą liczbą ludności (3,5 mln). Stolicą Walonii jest Namur, zaś większymi miastami są Charleroi i Liege. Nazwa Walonia jest historyczna, zaś jej etymologia wywodzi się od germańskiego rzeczownika wahl, oznaczającego każdego, kto mówi językiem innym niż germański. Region Walonii scala obszary francusko- jak i niemieckojęzyczne.
Henryk Martenka
2023-10-24
Istniejący od chwili powstania państwa belgijskiego ruch flamandzki dążył do zwiększenia autonomii najpierw kulturalnej, potem administracyjnej. Dziś celem politycznym jest niepodległe państwo w ramach Unii Europejskiej, choć nie brak też pomysłów na scalenie Flandrii z Holandią. O secesyjnych dążeniach przesądza poczucie odrębności Flamandów, silnie odróżniające ich od Walonów i Francuzów. Etnicznie nie są zdefiniowanym narodem, ich przodkowie byli Celtami, Germanami, Frankami, którzy zachęcani przez Rzymian osiedlali się na współczesnych
Henryk Martenka
2023-10-24
Niemcy Ciekawe bywają niemieckie obelgi, szczególnie że Niemcy lubią długie i skomplikowane słowa. Wiele z nich dotyczy samochodów i zachowania na drodze. Sonntagsfarher (niedzielny kierowca) to ktoś, kto jedzie zbyt wolno wspaniałą niemiecką Autobahn. Albo Schattenparker – dosłownie „ten, kto parkuje w cieniu”. Choć takie zachowanie wydaje się rozsądne, dla Niemców jesteś tchórzem, który boi się wsiadać do rozgrzanego jak piec samochodu. A Backpfeifengesicht? Czyli twarz zachęcająca
AS na podst.: euronews.com, dailyrecord.co.uk, cbc.ca
2023-10-09
Przez wieki dostępna była ledwie przez pięć miesięcy w roku, ze względu na odcięcie przez śniegi, dziś połączona ze światem przez tunel de Vielha. Swe źródła ma tu Garonna, a stolicą jest Vielha e Mijaran, sześciotysięczna miejscowość (największa w dolinie), siedziba komarki (powiatu). Katalonia jako pierwsza nadała komarkom osobowość prawną, a ich rady wybierane są
Henryk Martenka
2023-10-02
Historia człowieka w regionie sięga paleolitu, o czym świadczą naskalne rysunki w baszkirskich jaskiniach, przedstawiające nosorożce włochate, mamuty, konie. Niektórzy badacze uważają nawet, że udomowienie konia nastąpiło na ziemiach zamieszkanych przez przodków Baszkirów (VII – VI tysiąclecie przed naszą erą). W neolicie istniały tu prężna gospodarka rolna i hodowla bydła. Arabski podróżnik i geograf Al-Idrisi
Henryk Martenka
2023-10-02
Irlandia Północna, kraina równie słabo zaludniona jak Szkocja, zajmuje północno- wschodnią część wyspy – to jedna szósta jej obszaru – a jej stolicą jest Belfast. Obecnie nowoczesne miasto, którego zabytkowe centrum zostało zniszczone przez bombardowania w czasie drugiej wojny światowej. Niegdyś silny ośrodek stoczniowy, gdzie zbudowano Titanica. Transatlantykowi poświęcono nowoczesne muzeum; dziś to jedna z największych atrakcji miasta, podobnie jak zamek czy więzienie Crumlin Road Gaol. Historia
Henryk Martenka
2023-09-11
Republika Karelii lub Karjala powstała w 1923 roku jako podmiot autonomiczny i weszła w skład ZSRR. Od 1990 roku, kiedy Karelia przyjęła Deklarację suwerenności państwowej, nosi obecną nazwę. Mająca ponad 180 tysięcy kilometrów kwadratowych i ledwie 600 tysięcy mieszkańców kraina graniczy na zachodzie z Finlandią, na wschodzie z regionem Archangielska, od północy z Murmańskiem, a na południu z regionami Wołogdy i Leningradu. Językiem urzędowym jest rosyjski, używane są także: karelski, fiński i
Henryk Martenka
2023-07-06
Ślady człowieka w regionie datuje się na okres po ostatnim zlodowaceniu (12 tysięcy lat temu), ale najsłynniejszym dowodem obecności ludzi w Alpach jest Ötzi, Człowiek Lodu, pochodzący sprzed 5300 lat i znaleziony w północnym Tyrolu w latach 90. ubiegłego wieku. Dziś prezentowany w przeznaczonym wyłącznie dla niego muzeum, w którym zgromadzono wiele artefaktów znalezionych przy nim oraz objaśniono ich powstawanie. Dużo później, bo w VI wieku
Henryk Martenka
2023-04-19
W tej pradawnej celtyckiej krainie dla jej mieszkańców tu kończyła się ziemia, czego dowodem nazwa jednego z czterech departamentów: Finistère. W obrazie regionu uderza przede wszystkim skala jego odrębności kulturowej. Jej źródła tkwią w bogatej historii, sięgającej neolitu. Śladami przeszłości są menhiry i dolmeny, służące do tajemniczych obrzędów odprawianych przez Celtów, o których też niewiele
Henryk Martenka