Ślonsko godka. Gwara czy już język?

Według ostatniego spisu powszechnego 467 tys. obywateli posługuje się na co dzień językiem śląskim. Mówimy więc o trzynastym co do wielkości języku słowiańskim. I o trzecim najczęściej używanym – po polskim i angielskim – języku w Polsce.

Fot. Wikimedia

Mimo liczb śląski ma wciąż prawnie status taki sam jak slang grzybiarzy, czyli nie ma żadnego. Tymczasem Ślązacy chcą zachować tożsamość i swoją odrębność manifestują. Około 2010 r. rozpoczęła się rewolucja górnośląska. Następne lata to spis powszechny z 847 tysiącami deklaracji narodowości śląskiej, rozkwit aglomeracji, współrządzenie województwem przez Ruch Autonomii Śląska i wdzieranie się śląszczyzny do przestrzeni publicznej.

Godka znalazła miejsce na deskach teatrów i w naukowych publikacjach. Tłumaczy się na nią największe utwory literatury światowej – od dramatów Ajschylosa po „Władcę Pierścieni”. Aspiracje etniczne zauważył też biznes – Coca-Cola, Ikea, Tchibo przygotowują reklamy po śląsku. Wydaje się, że godka jest wszędzie: po śląsku można korzystać z telefonu Samsung, Face booka, odkurzacza. Można iść do kina na film ze śląskim dubbingiem (…). Kryminał „Kōmisorz Hanusik” Marcina Melona miał kilkanaście dodruków, a na spektakl „Cholonek” sprzedano ponad 120 tys. biletów. Trzeba wreszcie prawnie usankcjonować godkę. Opowiada się za tym większość partii zasiadających w parlamencie, poza PiS-em i Konfederacją. W tegorocznym budżecie przewidziane są pieniądze – 2 mln zł. Uznanie śląskiego przełożyłoby się w kolejnym roku na 300 – 400 mln, środki niemal w całości poszłyby na edukację. Śląski byłby fakultatywnie nauczany w szkołach, będzie można po śląsku zdawać maturę, tu i tam mogą pojawić się też dwujęzyczne nazwy miejscowości (w województwie opolskim, gdzie już są nazwy po niemiecku, nawet trójjęzyczne).

Głosowanie w Sejmie

 Niebawem kwestia trafi pod głosowanie w Sejmie. Jaki będzie jego efekt? Do tej pory projekty podobnych ustaw przepadały z kretesem. Ostatnią odmowę przyznania śląszczyźnie statusu języka regionalnego rząd uzasadnił następująco: Uznawanie istnienia kolejnych dialektów (…) mogłoby w rezultacie doprowadzić do sytuacji, w której społeczeństwo Rzeczpospolitej Polskiej składałoby się wyłącznie z osób posługujących się odrębnymi językami regionalnymi bez istnienia narodowego języka ogólnego. Ślązacy zadrwili: – Wszyscy Polacy nie przejdą chyba na śląski. 

2024-04-02

E.W. na podst.: Zbigniew Rokita. W tym języku czuję się lepszym człowiekiem. Tygodnik Powszechny nr 12/2024


Wiadomości
Nie słychać w Moskwie kurantów [REPORTAŻ ANGORY]
Wojciech Barczak
Albo my ich, albo oni nas. Rozmowa z prof. RYSZARDEM PIOTROWSKIM
Krzysztof Różycki
Ta uczelnia współpracowała z Collegium Humanum. Obiecuje „Doktorat w 100 dni”.
Beata Dżon-Ozimek
Społeczeństwo
Fajbusiewicz wraca do spraw sprzed lat. Śmierć z narkotykami w tle
Michał Fajbusiewicz
Dziennikarstwo a sztuczna inteligencja. Czy mamy się czego obawiać?
Marek Palczewski
Tata bez zobowiązań. Na niektórych alimenciarzy nie ma sposobu
E.W. na podst.: Małgorzata Święchowicz, „Zadłużeni u dzieci”, „Newsweek” nr 35
Igrzyska paralimpijskie. Zachwycające otwarcie i wielkie nadzieje
MS, FLORENCE VIERRON LÉNA LUTAUD ARIANE BAVELIER © Figaro Syndication 2024
Świat/Peryskop
Nieustępliwa irańska opozycja działa od ponad dekady w okolicach Tirany
PKU, MATTHIAS RÜB © FAZ 2024
Gwinea Równikowa. Syn prezydenta prowadzi skandalicznie luksusowe życie
MS, TANGUY BERTHEMET © Figaro Syndication 2024
5 najbardziej zagrożonych miejsc z listy światowego dziedzictwa UNESCO
AS na podst.: dailymail.co.uk, geographical.co.uk
Hymny narodów świata: Baleary
Henryk Martenka
To musisz zobaczyć na Sycylii. Przyroda, zabytki i kuchnia
Wojciech Nawrocki
Lifestyle/Zdrowie
Wcale nie „z niczego”. Miłość a ludzki mózg
Na podst. tekstu Dominiki Tworek
81. Międzynarodowy Festiwal Filmowy w Wenecji. Gwiazdy i słoń na plakacie
ANS
„Harry Potter”, czyli Książka, która zmieniła oblicze literatury
(MS) ALICE DEVELEY MADELEINE METEYER
Angorka