W Tatrach kozice obserwowane są systematycznie dwa razy do roku – wiosną oraz jesienią. Wiosenne liczenie pozwala głównie ocenić, ile młodych przyszło na świat w danym sezonie. Według najnowszych danych tegoroczny przychówek stanowi 12,7 procent całej populacji tych górskich ssaków.
Niestety, liczby wskazują, że populacja kozic stopniowo maleje. W 2024 roku naliczono 793 osobniki, podczas gdy rok wcześniej było ich 816. W 2020 roku ich liczba sięgała jeszcze 972, a w 2018 roku niemal 990. Choć naturalne wahania są możliwe, specjaliści podkreślają, że dane z ostatnich lat pokazują wyraźny spadek.
W tym roku młode stanowią 12,7 proc. całej populacji. To lepszy wynik niż w ostatnich czterech latach, choć nadal nie w pełni satysfakcjonujący. Liczebność całej populacji kozic wydaje się jednak ustabilizowana po spadku odnotowanym po 2018 roku – powiedział Jarosław Rabiasz z Zespołu Badań i Monitoringu TPN.
Polsko-słowackie kozice
W tegorocznym liczeniu po stronie polskiej odnotowano 249 kozic, natomiast na terenie słowackim 491. Choć dane przekazywane są z dużą dokładnością, eksperci przypominają, że nie należy traktować ich jako absolutnie precyzyjnych – margines błędu może wynosić ponad 10 procent. Co istotne, podział zwierząt według granicy państwowej jest czysto umowny. Kozice swobodnie przemieszczają się po obu stronach Tatr, nie zważając na administracyjne granice.
Monitorowanie populacji kozic w Tatrach ma długą tradycję. Po polskiej stronie rozpoczęto je w 1954 roku, a wspólne działania ze Słowacją prowadzone są od 1957 roku.
Na przestrzeni dekad liczba tych górskich ssaków podlegała znacznym wahaniom. Po wyraźnym załamaniu populacji pod koniec XX wieku, przełom nastąpił w 2007 roku, gdy w całych Tatrach naliczono niemal 550 osobników.
Ocieplenie, turyści i rozwój
Zdaniem ekspertów, za obserwowanymi zmianami może stać wiele czynników. Coraz cieplejsze zimy, skracające się okresy zalegania pokrywy śnieżnej i częstsze ekstremalne zjawiska pogodowe zaburzają naturalne cykle życia tych górskich zwierząt. Dodatkowym zagrożeniem jest wzrost liczby drapieżników, w tym wilków i rysi, które korzystają z łagodniejszych warunków zimowych. Kozice bywają też płoszone przez psy spuszczane ze smyczy oraz przez turystów schodzących z wyznaczonych szlaków, zwłaszcza w rejonach ich żerowisk. Eksperci zwracają również uwagę na presję infrastrukturalną – rozbudowa tras turystycznych i inwestycje narciarskie mogą prowadzić do fragmentacji siedlisk i ograniczenia dostępu do bezpiecznych ostoi.
Pomocne kozice
Kozice pełnią kluczową funkcję w tatrzańskim ekosystemie, przede wszystkim jako naturalni regulatorzy roślinności w wysokogórskich partiach Tatr. Poprzez wypas zwierzęta te zapobiegają nadmiernemu zarastaniu hal i kosodrzewiny, co pozwala zachować różnorodność gatunkową roślin.
Rośliny, które kozice spożywają, odgrywają z kolei istotną rolę w całym środowisku górskim. Kosodrzewina, trawy i byliny stanowią podstawę życia wielu innych gatunków zwierząt oraz zabezpieczają glebę przed erozją. Dzięki temu krajobraz tatrzański zachowuje swój unikalny charakter i stabilność ekologiczną.