Przetworzone mięso, ciasteczka, napoje gazowane, lody i niektóre płatki śniadaniowe to przykłady produktów z UPF. Zawierają one więcej niż pięć składników, których zazwyczaj nie znajdziemy w domowej kuchni. To różnego rodzaju dodatki, substancje słodzące, konserwujące, poprawiające konsystencję lub wygląd jedzenia. Nie jest jednak tak, że sporadycznie zjedzona pizza ze sklepu, hot dog na stacji benzynowej, pączek z cukierni czy czekoladowy muffin od razu stanowi zagrożenie dla zdrowia.
Przetwarzanie nie takie złe?
Panel ekspertów ds. żywienia działający przy rządzie Wielkiej Brytanii stwierdził niedawno, że nie ma żadnych mocnych dowodów na istnienie związku między sposobem przetwarzania żywności a złym stanem zdrowia. Istnieją niewielkie dowody na to, że nie jest to wynikiem samego przetwarzania, ale może być skutkiem wysokiej zawartości tłuszczu, soli i cukru w tych produktach.
Autorzy wspomnianego na wstępie badania – jego wyniki opublikowano w czasopiśmie „American Journal of Preventive Medicine” – przyjrzeli się wcześniejszym badaniom, aby oszacować wpływ spożycia żywności wysoko przetworzonej na śmiertelność. Nie udało się jednak jednoznacznie udowodnić, że UPF-y spowodowały jakiekolwiek przedwczesne zgony. Dzieje się tak, ponieważ ilość żywności wysoko przetworzonej w diecie danej osoby zależy także od jej ogólnej diety, poziomu aktywności fizycznej, ogólnego stylu życia i zamożności, a to wszystko może mieć wpływ na zdrowie.
W raporcie oszacowano, że w Wielkiej Brytanii i USA, gdzie UPF-y odpowiadają za ponad połowę spożywanych kalorii, 14 proc. przedwczesnych zgonów może być związanych ze szkodami, jakie one powodują. W liczbach bezwzględnych było 124 tys. tylko w USA w roku 2018. Dr Eduardo Nilson z Brazylii, główny autor badania, stwierdził w rozmowie z CNN, że UPF-y wpływają na zdrowie „ze względu na zmiany w żywności zachodzące podczas przetwarzania przemysłowego i stosowanie sztucznych składników, w tym barwników, sztucznych aromatów i substancji słodzących, emulgatorów i wielu innych dodatków oraz substancji wspomagających przetwarzanie”.
Co jest żywnością przetworzoną?
Przypomnijmy, że nie ma obecnie jednej definicji żywności wysoko przetworzonej, co do której wszyscy się zgadzają. Często stosowana jest tzw. klasyfikacja NOVA, według której chodzi o takie produkty, jak np.: przemysłowe ciasta, ciastka i ciasteczka, chipsy, chleb z supermarketu, kiełbaski, burgery, hot dogi, zupy instant, gotowe makarony i desery, gotowe kawałki kurczaka, paluszki rybne, jogurty owocowe i napoje owocowe, margaryny i masmiksy, mleko modyfikowane dla niemowląt.
Jednak producenci żywności przypominają, że to, co trafia na sklepowe półki czy do gastronomii, jest zatwierdzane przez odpowiednie krajowe agencje, gwarantujące, że taka żywność jest bezpieczna. Podkreślają też, że „określenie żywność wysoko przetworzona deprecjonuje szeroką gamę produktów spożywczych, które mogą pomóc ludziom w osiągnięciu zdrowej, zbilansowanej diety, np. jogurty, sosy do makaronu czy pieczywo”.
Wszystko więc, jak zawsze, zależy od tego, ile jemy takiej żywności i jak często, a także na ile jesteśmy świadomi potencjalnego zagrożenia.