Wróbel, zwłaszcza wróbel domowy, staje się przedmiotem niepokojących zmian związanych ze środowiskiem, które dotychczas było dla niego sprzyjające, ze względu na bliskie sąsiedztwo z człowiekiem. Jak wskazuje sama nazwa gatunku, wróbel domowy, jest on przystosowany do życia blisko ludzi. Jest to przykład synantropii, gdzie zwierzęta czy rośliny przełamują bariery lęku przed człowiekiem i zaczynają żyć w pobliżu nas.
W polskich miastach szczególnie często spotyka się jagodniki, czyli wróble domowe, ale również mazurki, czyli wróble polne. Najczęściej można odróżnić mazurka od jagodnika po plamce na policzku, której brakuje wróblowi domowemu. Mazurek ma także bardziej czekoladowy wierzch głowy. To najłatwiejszy sposób rozróżnienia ich, gdyż tradycyjny podział między tymi gatunkami, polegający na tym, że jeden występuje w miastach, a drugi na wsi, zaczął się zacierać.
Brak pożywienia i miejsca
Jednym z głównych czynników przyczyniających się do zaniku wróbli w miastach jest zanieczyszczenie, zwłaszcza spaliny samochodowe, które mają silniejszy wpływ na te ptaki niż smog. Prowadzi to do ograniczenia liczby owadów w mieście, szczególnie w okresie lęgowym, gdy wróble potrzebują dużej ilości pokarmu dla swoich młodych. Inne ptaki owadożerne, takie jak jerzyki, potrafią przemieszczać się na duże odległości, nawet kilkadziesiąt lub kilkaset kilometrów, w poszukiwaniu pożywienia, gdy brakuje go w ich miejscu zamieszkania. W przeciwieństwie do nich, wróble nie są w stanie tak daleko migrować w poszukiwaniu pokarmu.
Innym czynnikiem przyczyniającym się do znikania wróbli w miastach jest to, co nazywamy porządkiem. Wróbel źle znosi starannie przycięte i uporządkowane trawniki, pozbawione resztek na chodnikach oraz segregowane i zamknięte w workach śmieci. W takich warunkach ptaki te tracą dostęp do pokarmu, którego kiedyś im nie brakowało. Dodatkowo, budownictwo oparte na stali i szkle nie pozostawia ptakom szczelin, zakamarków ani miejsc do budowania gniazd czy odpoczynku.
Gdzie odleciały wróble?
Na szczęście wróble są bardzo zaradne. Długotrwałe współżycie z ludźmi nauczyło je dostosowywać się do zmian, co potwierdzają badania prowadzone w Polsce. Wróble, wypierane z miast przez niekorzystne zmiany, poszukują nowych rozwiązań. Przenoszą się na prowincję, niekoniecznie na wieś, lecz raczej do obszarów otaczających miasta, takich jak satelitarne osiedla i miejscowości.