Naukowcy z Instytutu Archeologii Uniwersytetu Wrocławskiego zakończyli kolejny sezon badań wykopaliskowych na stanowisku El Curaca, położonym w dolnym biegu rzeki Atico w południowym Peru. Jednym z najważniejszych odkryć było cmentarzysko zawierające szczątki 24 osób – głównie kobiet i dzieci – pochowanych w grobowych całunach i otoczonych licznymi darami. Przeprowadzona analiza antropologiczna ujawniła, że zmarli nie odeszli z przyczyn naturalnych. Liczne obrażenia czaszek oraz klatek piersiowych wskazują, że ofiary zginęły w wyniku brutalnej przemocy.
Trafiliśmy na cmentarzysko osób, które zabito podczas najazdu. Każda odnaleziona w tym miejscu czaszka wykazuje znaczne uszkodzenia, powstałe albo w wyniku ciosu zadanego maczugą z miedzianą głowicą w formie gwiazdy, albo też maczugą z kulistą kamienną głowicą – przekazał PAP kierownik projektu, prof. Józef Szykulski z Instytutu Archeologii UWr.
Walka z XI wieku
Zdaniem badaczy, masakry dokonano w wyniku napadu na obóz, jednak wszystko wskazuje na to, że agresorzy ostatecznie ponieśli porażkę. Członkowie lokalnej społeczności, po wygranej walce, pochowali swoich bliskich z pełnym szacunkiem. Ciała owinięto w całuny z wełny lub bawełny, wyposażono w dary grobowe, a same jamy grobowe zabezpieczono kamiennymi murkami.
O tym, że na stanowisku El Curaca doszło do poważnego starcia zbrojnego, świadczą liczne znaleziska broni – miedziane siekiery, głowice maczug o gwiaździstym kształcie, a także kamienne, kuliste głowice maczug. Artefakty te wskazują na intensywną walkę, która rozegrała się w tym rejonie. Według badaczy wydarzenia te miały najprawdopodobniej miejsce w czasie gwałtownych przemian politycznych i nasilonych migracji, które objęły region w XI wieku naszej ery.
Wysoka śmiertelność dzieci
W trakcie wykopalisk w dolinie rzeki Atico uwagę archeologów zwróciła wyjątkowo duża liczba pochówków dziecięcych – znacznie wyższa niż typowo spotykana na prekolumbijskich cmentarzyskach. Jedną z możliwych przyczyn badacze upatrują w skażeniu środowiska naturalnego. W górnym biegu doliny Atico znajdują się złoża miedzi i złota, którym często towarzyszy silnie toksyczny arsen. Jego obecność w wodach gruntowych i rzece mogła negatywnie wpływać na zdrowie lokalnej ludności, szczególnie najmłodszych.
Pod koniec kwietnia zlecono w Peru specjalistyczne badania laboratoryjne, które mają zweryfikować tę hipotezę.
Projekt Doliny Atico
Celem projektu Uniwersytetu Wrocławskiego jest rozpoznanie i kompleksowa analiza prekolumbijskiego osadnictwa w dorzeczu rzeki Atico. Obszar ten stanowił strefę przenikania wpływów kulturowych.
Jak możemy przeczytać na stronie projektu, mimo strategicznego położenia, dorzecze Atico pozostaje niemal niezbadane pod względem archeologicznym. Dostępne źródła – zarówno publikacje naukowe, jak i dokumentacja peruwiańskiego Ministerstwa Kultury – zawierają jedynie szczątkowe informacje, wspominając o stanowiskach z malarstwem naskalnym w górach, fragmentach inkaskich traktów oraz śmietniskach muszlowych pozostawionych przez społeczności zbieracko-rybackie na wybrzeżu.