Hymny narodów świata: Macedonia Grecka

Macedonia Grecka to największy i drugi pod względem liczby ludności region geograficzny w Grecji mający niespełna 3 miliony mieszkańców. Wąski pas greckiego terytorium, oddzielający Morze Egejskie od Bułgarii, kulturowo będący ziemią, na której od wieków mieszały się rasy i żywioły: słowiański, grecki i turecki. Nawet klimat i krajobraz Macedonii Greckiej jest odmienny i bliższy Bałkanom.

Fot. Pixabay

Jest wysoce górzysty, a główne ośrodki miejskie, takie jak Saloniki, drugie co do wielkości miasto i główny ośrodek gospodarczy, przemysłowy, kulturalny, handlowy i polityczny Grecji, i Kawala, skupiają się na południowym wybrzeżu. Macedonię Grecką dopiero w 1913 roku opuściły wojska osmańskie, a dziś stanowi granicę Grecji z trzema krajami: Albanią na północnym zachodzie, Macedonią Północną na północy i Bułgarią na północnym wschodzie. Nazwa Macedonia pochodzi z języka greckiego i wiąże się ze starogreckim przymiotnikiem μᾰκεδνός (makednós), czyli „wysoki, szczupły”. Region jest ostoją dla wielu języków innych niż greckie. 

Greccy Macedończycy wyrażają silną i odrębną tożsamość, gdyż mają świadomość swej dumnej przeszłości. Kraina bowiem obejmuje większość terytoriów starożytnej Macedonii, greckiego królestwa rządzonego przez Filipa II i jego syna Aleksandra Wielkiego. To oni stworzyli legendę, która zakorzeniła się niezwykle mocno, a nawet przerosła czas i przestrzeń, bowiem nazwę Macedonia zaczęto z czasem stosować do szeregu różniących się od siebie obszarów administracyjnych w imperiach rzymskim i bizantyjskim. Nawet Bizantyjczyków nazywano Macedończykami, uwzględniając wpływy i inspiracje płynące z Hellady. Gdy historia nazwę zatarła (czasy imperium osmańskiego), słuch o Macedończykach zaginął, ale gdy w XIX wieku – także na ziemiach pod okupacją turecką – zrodził się macedoński nacjonalizm, termin wrócił i dla wykształconych Greków stał się desygnatem starożytnej krainy i jej mieszkańców. Renesans polityczny zbiegł się w tamtym czasie z rozwojem gospodarczym Salonik i innych miast regionu. I wybuchły wojny bałkańskie, skutek konfliktów narodowościowych. W Macedonii żyli bowiem obok siebie Grecy, Serbowie, Bułgarzy. Zjednoczył ich bunt przeciw Osmanom, ale każda z nacji miała własne cele i interesy. Potem było już tylko gorzej, gdy Bułgarzy uznali Macedonię za swoją. Wybuchła druga wojna bałkańska i dopiero po konferencji wersalskiej większość bułgarską repatriowano, zaś napływ uchodźców z Azji Mniejszej w 1924 roku ostatecznie żywioł słowiański w greckiej Macedonii rozcieńczył. Awersja do Bułgarów długo stanowiła dominantę w macedońskiej tożsamości. Bułgaria została wyraźnie wymieniona jako wróg w hymnie „Sławna Macedonia”, a odniesienie to zostało dopiero w latach 70. XX wieku zastąpione jedynie niejasnym określeniem „barbarzyńcy”, wraz z normalizacją stosunków grecko-bułgarskich.

Niemniej międzynarodowa debata, czy Macedonia jest rzeczywiście grecka, trwała do początków XXI wieku, gdy ulegając naciskom Aten, niepodległy kraj Macedonia, ze stolicą w Skopje, przyjął określenie „Północna”, odróżniając się tym samym od historycznego terytorium greckiego. Norman Davies w „Europie” inwentaryzuje wątpliwości: „Pytanie, czy Macedonia jest grecka, przypomina pytanie, czy Prusy były niemieckie. Jeśli mowa o odległych początkach, to odpowiedź w obu przypadkach musi brzmieć nie. Starożytna Macedonia rozpoczęła karierę w cywilizacji iliryjskiej lub trackiej, ale wykopaliska grobów królewskich wskazują, że była w znacznym stopniu zhellenizowana, jeszcze zanim Filip Macedoński podbił Grecję”. Zatem nikt greckim Macedończykom nie może odebrać przekonania, iż są dziedzicami własnej, starożytnej spuścizny. Charakterystycznym wyrazem samoidentyfikacji były słowa greckiego premiera Kostasa Karamanlisa, który na posiedzeniu Rady Europy w Strasburgu w 2007 roku oświadczył, że „jestem Macedończykiem, a kolejne dwa i pół miliona Greków to Macedończycy”. Odrębna tożsamość regionalna greckich Macedończyków wynika również z faktu, że znajdował się on bliżej ośrodków władzy zarówno w okresie bizantyjskim, jak i osmańskim, był uważany za kulturowo, politycznie i strategicznie ważniejszy niż inne części Grecji w tych dwóch okresach, a także fakt, że ludność regionu była znacznie bardziej zróżnicowana etnicznie i religijnie, zarówno w okresie średniowiecza, jak i w okresie osmańskim.

„Sławna Macedonia” (gr. Μακεδονία ξακουστή) to grecka pieśń ludowa oparta na marszu wojskowym, uznawana za regionalny hymn greckiej Macedonii i używana przez armię grecką od czasu wojen bałkańskich. Autor słów, jak i kompozytor melodii pozostają nieznani, przez co rodowód pieśni pozostaje niejasny. Notowany w skali doryckiej i w rytmie 2/4. Można go tańczyć jako chasapico, popularny taniec macedoński. Kluczowe dla jego przesłania pozostaje nawiązanie w tekście do Aleksandra Wielkiego, uznawanego za przodka greckich Macedończyków. 

Μακεδονία ξακουστή

Μακεδονία ξακουστή,
του Αλεξάνδρου η χώρα,
Που έδιωξες τους Βάρβαρους
κι ελεύθερη είσαι τώρα!
(w jęz. greckim)

O, sławna Macedonia!

O, sławna Macedonia!
ziemia Aleksandra,
Przepędziłaś barbarzyńców,
teraz jesteś wyzwolona.
Jesteś i będziesz grecka,
dumą każdego Greka,
My, synowie i córki Greków
Wyplatamy ci koronę!
Macedończycy nie mogą
Żyć w niewoli.
Nawet gdy utracą wszystko,
nadal będą wolni!
Macedończycy młodzi,
tańczmy i radujmy się!
Nim dotkną nas
trudy tego świata.

2024-01-09

Henryk Martenka


Wiadomości
Czystki ministra Macierewicza. „Armia w ruinie” cz. I
Edyta Żemła
Prof. Bralczyk: pies nie umiera, ale zdycha. Komentarze internautów
(WA)
Czekam na aresztowanie Kaczyńskiego. Rozmowa ze STEFANEM NIESIOŁOWSKIM
Krzysztof Różycki
Dlaczego Romanowski jest na wolności? Rozmowa z dr. MICHAŁEM SKWARZYŃSKIM, adwokatem
Krzysztof Różycki
Społeczeństwo
Zrobiła sobie zwykłe zdjęcie. Sztuczna inteligencja ją rozebrała
ChS na podst. BalkanInsight
W wieku 15 lat zbudował kosmiczny łazik. Teraz idzie po więcej
E.W. na podst. slaskie.eska.pl, talentopen.pl
Szwecja zabrała Polakom dzieci. Nie wiadomo, czy rodzina je odzyska
Bohdan Melka na podst. „Dzieci odebrane rodzicom i wywiezione z Polski do Szwecji”, Kanał Zero
100 lat temu na igrzyskach olimpijskich nastąpił debiut Polaków
KGB na podst.: Radio RMF FM
Niemcy o Polakach. Co internauci myślą o naszym narodzie? Część IV
E.W. na podst. forum.worldofplayers.de, de.quora.com
Świat/Peryskop
Jill Biden. Czemu pierwsza dama nie cierpi Kamali Harris?
KK na podst.: Washington Times, NYP, Vogue, The Daily Mail, The Times, The Daily Caller
Olimpijskie rendez-vous. Francja znów organizuje igrzyska
Leszek Turkiewicz
Kaja Kallas. Estońska liberałka i głowa dyplomacji unijnej
Krzysztof Mroziewicz
Kto zbuduje najdłuższy wiszący most dla pieszych? W Europie trwa wyścig
ChS na podst.: www.dailynewshungary.com, www.dolnimorava.cz
Hymny narodów świata: Górna Austria
Henryk Martenka
Lifestyle/Zdrowie
„Polacy, nic się nie stało”. Najważniejsze, abyście wyglądali z klasą
Plotkara
AI odmładza Billy’ego Joela. Artysta znów komponuje nowe utwory
Grzegorz Walenda
Florenckie Muzeum Mody. Historia krawiectwa od XVIII wieku
ANS na podst.: artribune.com, ansa.it, rainews.it, uffizi.it, panorama.it, corriere.it
Klątwa Beverly Hills 90210. Kolejna gwiazda przedwcześnie zmarła
ANS na podst.: repubblica.it, ilsole24ore.com, ilmessaggero.it, corrieredellosport.it, lastampa.it, gazzetta.it
Hiszpanie po raz czwarty mistrzami. Jakie pieniądze idą za zwycięstwem?
Maciej Woldan
Angorka